Emeği Geçen Sanatçılar
EMİN ONAT (1908 – 1961)
İstanbul’da doğdu, Beyazıd Mektebi ve Vefa Sultanisi’nde okudu. 1926’da Yüksek Mühendis Mektebine girdi. Üçüncü sınıftan sonra tahsilini tamamlamak ve dönüşünde kendi okulunda öğretim üyesi olmak üzere seçilerek Zürih Yüksek Teknik Okulu’na gönderildi. 1934 yılında Mimarlık Bölümü’nden birincilikle mezun oldu. 1935’te Yüksek Mühendis Okulu Mimari Bölümü’nden Doçent ve 1938’de de Profesör oldu. 1942’de Uluslararası Anıtkabir Proje Yarışması’nda birinci seçildi. 28 Mayıs 1943’te Ordinaryüs Profesör oldu. 1946’da İngiliz Mimarları Kraliyet Enstitüsü fahri üyesi seçildi. 1938’den itibaren Mimarlık Şubesi Şefi olarak Teknik Üniversite’nin kuruluşuna kadar çalıştı. 1944’te Teknik Üniversite kurulunca Mimarlık Fakültesi’nin ilk dekanı seçildi. İki devre dekanlık ve 1951 – 1953 yılları arasında da rektörlük hizmetlerinde bulundu. 27 Haziran 1951’de fakültenin gelişmesinde gösterdiği büyük hizmetlerden dolayı Profesörler Kurulu tarafından, rektörlük dönemindeki başarılarından dolayı da Senato tarafından çeşitli takdirnamelerle ödüllendirildi.
1956’da Ordinaryüs Profesör Emin Onat’a Hannover Technische Hochshule’nin 125 nci yıldönümü münasebetiyle seçtiği 6 yabancı ilim ve sanat adamı arasından fahri doktorluk payesi verildi.
1954’te milletvekili seçildi. 1957 yılına kadar bu hizmeti yaptı. 1957 seçimlerine girmeyerek milletvekilliğinden ayrıldı ve Mimarlık Fakültesi’ndeki görevine döndü.
Emin Onat’ın akademik kariyeri dışında, başta Anıtkabir olmak üzere İstanbul Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakülteleri, İstanbul Adalet Sarayı, İTÜ Merkez Binası (Taşkışla), Uludağ Sanatoryumu, Ankara Emniyet Sarayı gibi birçok eserleri vardır.
Emin Onat, 17 Temmuz 1961’de geçirdiği kalp krizi sonucu İstanbul’da vefat etmiştir.
ORHAN ARDA (1911 - 2003)
19 Mayıs 1911’de Selanik’te doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini İstanbul’da yaptı. 1936’da Yüksek Mühendis Mektebi’nden mezun oldu. 1938’de mezun olduğu yüksekokulun İnşaat Şubesi’ne asistan olarak atandı.
Mart 1941’de Anıtkabir için açılmış olan uluslararası yarışmaya Prof. Emin Onat ile birlikte katıldı ve birincilik aldı.
1944’te Yüksek Mühendis Mektebi’nin üniversite haline gelmesiyle Mimarlık Fakültesi Bina Bilgisi Doçenti unvanını aldı. Bu tarihten itibaren 10 Kasım 1953 tarihine kadar geçen zamanda bir taraftan büro mesaisini yürütürken, gerektiğinde üniversitedeki görevinden de izinli olarak şantiye çalışmalarına katıldı.
1960’da ITÜ Mimarlık Fakültesi İkinci Bina Kürsüsü profesörlüğüne atandı. Bir süre sonra aynı kürsünün başkanlığına getirildi. ITÜ Mimarlık Fakültesi Çevre Analizi ve Endüstrileşmiş Bina Tasarımı Kürsüsü Profesörlüğü görevinde bulundu.
Hüseyin Özkan ANKA
Türk heykeltıraştır. 1909 yılında Dumurcalı’da doğmuştur. Güzel Sanatlar Akademisi’nde (bugünkü Mimar Sinan Üniversitesi) öğrenim görmüştür. Güçlü bir teknikle yaptığı anıtsal heykelleriyle tanınmıştır. Antik Yunan heykeli geleneğine bağlı bir figür anlayışı geliştirmiş ve bu doğrultuda durağan, etkili heykeller üretmiştir.
Yapıtlarından Örnekler:
Aydın’da; Atatürk Anıtı
Trabzon’da Atatürk Anıtı
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi bahçesinde; Mimar Sinan heykeli
Anıtkabir’de; Hürriyet Kulesi Önü "Üçlü Erkek Heykel Grubu"
İstiklal Kulesi Önü "Üçlü Kadın Heykel Grubu"
Aslanlı Yol "24 Aslan Heykeli"
Zühtü MÜRİDOĞLU
Türk heykeltıraştır. 1906 yılında İstanbul’da doğmuştur. Sanayi-i Nefise Mektebi’nin Heykel Bölümü’nü bitirdikten sonra Paris’te Collarosi Akademisi Heykel Bölümü’nde öğrenim görmüştür. Yurda dönünce resim öğretmenliği, Müzeler Genel Müdürlüğü ve İstanbul Heykel ve Mulaj Atölyesi Şefliği yapmıştır.
Yapıtlarından Örnekler:
Zonguldak’ta; Atatürk Anıtı
Anıtkabir’de; Mozole Çıkış Merdiveni Solu "Başkumandan Meydan Muharebesi Rölyefi"
İstiklal Kulesi İçi "Kılıç Tutan Genç ve Kartal Rölyefi"
Hürriyet Kulesi İçi "Melek ve Şaha Kalkmış At Rölyefi"
Mehmetçik Kulesi Dış Duvarda "Mehmetçik Rölyefi
İlhan KOMAN
Türk heykeltıraştır. 1920’de Edirne’de doğmuştur. Güzel Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü’nü bitirmiştir. Paris’te Prof. Belling’in öğrencisi olmuştur. Başlangıçta figüratif heykel türünde eserler vermiş, 1948’den sonra soyuta yönelmiştir.
Yapıtlarından Örnekler:
İstanbul Resim ve Heykel Müzesi ile New York Modern Sanatlar Müzesi’nde eserleri bulunmaktadır.
Anıtkabir’de; Mozole Çıkış Merdiveni Sağı "Sakarya Meydan Muharebesi Rölyefi"
Nusret SUMAN
21 Mart 1905, Selanik'te doğmuştur. Türk heykeltıraştır. Sade, ayrıntılardan uzak heykeller yapmıştır. Sanayi-i Nefise Mektebi’ni (bugünkü Mimar Sinan Üniversitesi) bitirmiştir. Cumhuriyet döneminde Avrupa’ya gönderilen dört heykeltıraştan biri olmuştur. Güzel Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü’nde öğretim üyeliği yapmıştır.
Yapıtlarından Örnekler:
Ankara’da; Hitit Güneşi
İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’nde Mimar Sinan Heykeli
Anıtkabir’de; Misak-ı Millî Kulesi "Kılıç Kabzası ve Dört El Rölyefi"
Barış Kulesi "Yurtta Barış Dünyada Barış Rölyefi"
İnkılâp Kulesi "Meşaleler Rölyefi"
Müdafaa-i Hukuk Kulesi "Erkek Figürü Rölyefi"
Kenan YONTUNÇ
Türk heykeltıraştır. 1904 yılında İstanbul’da doğmuştur. Güzel Sanatlar Akademisi’ni bitirmiş ve aynı akademide öğretmenlik yapmıştır. Atatürk’ün yakınlarından General Kâzım Sebüktekin’in kızıyla evlenmiş ve bu yolla Atatürk’e yaklaşma olanağı bulmuştur. Atatürk’ten izin alarak, bir sohbet sırasında salonun bir köşesine çekilerek yaptığı "mask" (1938), plâstik yönden ilgi çekici bir kalitesi olmakla beraber, Atatürk’e benzeme yönünden de başarılıdır. Bu niteliği ile ilgi görmüş ve hazırladığı pişmiş toprak çoğaltmaları her tarafa dağılmıştır.
Yapıtlarından Örnekler:
Atatürk’ün vefatının hemen ardından el ve yüz masklarını almıştır.
Anıtkabir’de; "Bayrak Direği Kaide Rölyefi"
"Hitabet Kürsüsü Rölyefi ve Yazısı"
"Kuş Evleri" (bütün yapıdaki)
Hakkı ATAMULU
Türk heykeltıraştır. 1912 yılında Nevşehir’de doğmuştur. Güzel Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü’nü bitirmiştir. Anıt-heykel türünde örnekler vermiştir. Hakkı Atamulu, malzemeye hâkim, tekniği güçlü bir sanatçıdır. Figürlü yapıtlarında çok temiz modle edinmiş büyük kitleler stilize edilmiş detaylarla hareketlendirilmiştir. Yapıtlarında genellikle, tok, dolu kitleler ağır basar.
Yapıtlarından Örnekler:
Nevşehir’de; Damat İbrahim Paşa Anıtı
Erzurum’da Atatürk ve Erzurum Kongresi Anıtı
Anıtkabir’de; 23 Nisan Kulesi "Ayakta Duran Kadın ve Anahtar Rölyefi"
Emin BARIN
Türk hattat ve cilt uzmanıdır. 1913 yılında Bolu’da doğmuştur. Gazi Terbiye Enstitüsü’nden mezun olduktan sonra "matbaacılık ve klişecilik ihtisası" sınavını kazanmış ve Almanya'da el cildi yapımını öğrenmiştir. Güzel Sanatlar Akademisi’nde öğretmenlik yapmıştır.
Yapıtlarından Örnekler:
Anıtkabir’de; Şeref Holü Girişi "Onuncu Yıl Nutku" ve
"Gençliğe Hitabe" (Taş ustası Sabri ILTAÞ ile birlikte yapmıştır.)
"İsmet İnönü’nün Millete Beyannamesi" ve "Türk Ordusuna Atatürk’ün Son Mesajı" (Taş ustası Mehmet AKGÜNLER ile birlikte yapmıştır)
Anıtkabir’in çeşitli bölümlerinde yer alan 32 Yazı Bloğu
Tarık LEVENDOĞLU
9 Eylül 1913'te İstanbul’da doğmuştur. Türk sahne tasarımcısıdır (dekoratör). Önce İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde resim öğrenimi, daha sonra da burslu olarak İtalya’da Brera Güzel Sanatlar Akademisi’nde sahne tasarımı öğrenimi görmüştür. Hazırladığı kostüm ve dekorlarla Ankara Devlet Tiyatrosu’nun çalışmalarına başlangıç yıllarından beri önemli katkılarda bulunmuştur.
Yapıtlarından Örnekler:
Dekor ve Kostüm: Otelci Kadın, Köroğlu, Akvaryum vb. oyunlarda
Yönettiği Oyunlar: Gönül Avcısı, Cephede Piknik, Akvaryum vb.
Anıtkabir’de; Fresk ve Süslemeler
İtalyan M.A.R.M.I. Firması:
Şeref Holü Tavan Halı ve Kilim Motifleri
Nazmi CEMAL:
Bayrak Direği (33,5 m)
Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesi Panorama, Tablo Ve Rölyefleri Yapan Sanatçılar:
Mehmet ÖZEL
(Sanat Koordinatörü, ressam)